Chciałbyś dowiedzieć się więcej? Koniecznie przeczytaj artykuł: Co pies to charakter. Jaką osobowość mają nasze psy?
Do najczęściej diagnozowanych chorób psychicznych psów zalicza się depresję, fobie (w tym fobie dźwiękowe), lęk separacyjny, zachowania stereotypowe (w tym zaburzenia obsesyjno-kompulsywne) i halucynacje. Pojawiają się także zaburzenia osobowości oraz zaburzenia jednobiegunowe.
POLECAMY
Czarna dziura smutku
Depresja opisywana jest jako tzw. stan hipotymiczny. Pies z zaburzeniami depresyjnymi jest drażliwy i dokucza mu anhedonia, czyli brak odczuwania radości. Traci także motywację i zdolność do podejmowania decyzji. Widoczna staje się tzw. niska postawa i brak chęci do interakcji. Pojawia się m.in. bezsenność lub zwiększona senność, brak apetytu lub zwiększony apetyt, ciągłe zmęczenie i zahamowanie aktywności psychomotorycznej.
Depresja może pojawić się u psów z genetycznymi skłonnościami do zaburzeń psychicznych, po utracie partnera społecznego, utracie matki, po ciężkiej traumie, chorobie lub operacji oraz po długotrwałym przebywaniu w środowisku stresogennym. Największym ryzykiem wystąpienia depresji obarczone są psy z zaburzeniami lękowymi.
Depresję podzielić można na ostrą i przewlekłą. Charakterystycznymi objawami tej pierwszej są m.in. anoreksja i nadmierna senność, drugiej zaś – bezsenność, otyłość, hiperfagia (trudne do zaspokojenia poczucie głodu), pobudzenie i zwiększenie poziomu agresji defensywnej. W wypadku obu odmian depresji może dochodzić do brudzenia w domu.
Działanie pod przymusem
Do zachowań stereotypowych można zaliczyć: podgryzanie kończyn i ogona, gonienie ogona, nadmierną wokalizację, nadmierne wylizywanie łap, brzucha lub boków, lizanie podłogi lub powietrza, chodzenie po okręgu lub bez celu. Możemy o nich mówić także w wypadku zmienionego chodu, pogoni za cieniem lub światłem, nasilenia zachowań łowieckich, kompulsywnego zakopywania przedmiotów, obgryzania pazurów, żucia i zjadania sierści, a także niezrozumiałych ataków agresji.
Do ich najczęstszych przyczyn należą: przewlekły stres oraz świąd wywoływany alergiami, nietolerancjami pokarmowymi, pasożytami lub zakażeniami grzybiczymi czy bakteryjnymi. Mogą do nich prowadzić także schorzenia, takie jak zapalenie żołądka, ból brzucha, ból głowy, zwyrodnienie stawów, stany zapalne, zapchanie gruczołów okołoodbytowych, demencja, cukrzyca, zespół końskiego ogona (choroba wiązki nerwów zwanej „końskim ogonem”), padaczka, guzy, bóle w obrębie blizn oraz infekcje. Zakończenie zachowań uznawanych za stereotypowe może nastąpić – tak samo jak ich rozpoczęcie – nagle, pod wpływem bodźca lub z wycieńczenia.
Fobie i lęki
Fobia dźwiękowa jest zaburzeniem o podłożu nerwicowym. Pies ze zdiagnozowaną fobią dźwiękową odbiera nagłe dźwięki jako zagrożenie. Do jej objawów zalicza się m.in. nadmierną wokalizację, niekontrolowane oddawanie moczu i kału, ślinienie się, drżenie ciała, chęć ucieczki i chowania się, bezruch i bezradność, niechęć do pobierania pokarmu. Do dźwięków najczęściej wywołujących fobie dźwiękowe należą: wybuchy petard, wystrzały z broni palnej lub uderzenia piorunów.
W wypadku fobii dźwiękowej objawy stanu, w jakim znajduje się pies, widoczne są często długo po ustąpieniu bodźców stresogennych. Nieleczona fobia dźwiękowa może się pogłębić, na skutek czego pies reagować będzie lękiem na znajome dźwięki o niskim poziomie akustycznym.
Lęk separacyjny definiowany jest jako zachowanie stresowe związane z oddzieleniem psa od ludzi, konkretnej osoby lub zwierzęcego towarzysza. Do najczęściej obserwowanych objawów można zaliczyć wokalizację podczas samotnego pozostawania w domu, niszczenie przedmiotów, załatwianie potrzeb fizjologicznych w domu, wylizywanie i wygryzanie swojego ciała, samookaleczenia, wzmożone ślinienie się, niemożność odpoczynku, nadaktywność, brak chęci pobierania wody i pokarmu lub ich wzmożone łaknienie.
Gdy szwankuje osobowość
Halucynacjami nazwać można bodźce wzrokowe, czuciowe, smakowe, węchowe lub słuchowe, które w rzeczywistości nie istnieją. Zaliczyć do nich można m.in. łapanie niewidzialnych much lub myszy, czy bronienie wyimaginowanych zasobów.
Zaburzenia jednobiegunowe objawiają się okresami pogorszenia nastroju psa, które trwają nawet kilka tygodni i pojawiają się naprzemiennie z fazami normalnego zachowania. Do widocznych zmian nastroju należą nadaktywność, nadmierna czujność, nadmierna wokalizacja, zmniejszona koncentracja i zmniejszona senność. Tego typu zaburzenia dosyć często występują sezonowo. U suk mogą być związane z ciążą urojoną.
Zaburzenia osobowości można podzielić na osobowość zależną, osobowość dyssocjalną i osobowość impulsywną. Osobowość zależna charakteryzuje się nadmiernym przywiązaniem do osoby, zwierzęcia, przedmiotu bądź miejsca. Pies z tym rodzajem osobowości podąża za ludźmi lub zwierzętami, przejawia szczególnie wzmożoną potrzebę kontaktu fizycznego i uspokaja się dopiero w obecności opiekuna czy zwierzęcego towarzysza. Wykazuje także wyraźne objawy stresu podczas przebywania w samotności, wycisza się jednak w obecności dowolnej osoby. W wypadku osobowości zależnej występować mogą objawy uogólnionych zaburzeń lękowych.
Dyssocjalność
Istotą osobowości dyssocjalnej jest nieumiejętność respektowania hierarchii panującej w „stadzie”. Pies nie odczytuje ani nie wykonuje postaw uległych i uspokajających. Może przejawiać wzmożoną drażliwość i agresję, przez co sygnały ostrzegawcze pojawiają się jednocześnie z atakiem. Pies z tym rodzajem zaburzenia osobowości może gryźć bez ostrzeżenia. Zachowuje się też bardziej impulsywnie podczas wszelkich czynności, a więc w kontaktach z ludźmi i zwierzętami. Na osobowość dyssocjalną wpływ mogą mieć czynniki genetyczne, a także nieobecność matki lub innego dorosłego przedstawiciela tego samego gatunku przed dwunastym tygodniem życia.
Osobowość impulsywna charakteryzuje się codziennymi gwałtownymi, a także agresywnymi reakcjami psa w sytuacjach, w których takie zachowanie nie ma uzasadnienia. Pies o tym typie osobowości atakuje na ogół bez ostrzeżenia. Będzie też zmuszał ludzi oraz inne psy do zabawy i nadmiernie się pobudzał, co może prowadzić do agresywnych zachowań w postaci niekontrolowanych ataków bądź nasilenia zachowań stereotypowych. Taki osobnik może mieć skłonność do wtórnej hiperagresji, przez co stanowi poważne zagrożenie zarówno dla siebie, jak i dla otoczenia.
Szanse na powodzenie
O możliwościach wyprowadzenia psa z choroby psychicznej decydują przede wszystkim trzy czynniki: kondycja zdrowotna organizmu psa, trening behawioralny oraz odpowiednio zbilansowana dieta. Muszą one jednak być wsparte szczegółową diagnozą oraz pracą pod okiem zoopsychologa, weterynarza i dietetyka zwierzęcego. W żadnym wypadku nie należy lekceważyć widocznych objawów, ponieważ postępująca choroba może stanowić zagrożenie zarówno dla psa, jak i dla otoczenia, w którym żyje.
